Alergie – skąd się biorą?

Autor: dr n. biol. Karolina Trzeciak

Wiosna i lato. Słysząc te słowa wielu z nas oczami wyobraźni widzi słońce, kwiaty i cudownie kwitnące drzewa. Jest jednak duża grupa osób, których nie cieszy, budząca się do życia przyroda. Są to ludzie zmagający się z tzw. „katarem siennym” - alergicy. Skąd właściwie biorą się alergie? Kogo mogą dotyczyć ? I czy są możliwości łagodzenia tego stanu? Na te pytania postaram się pokrótce odpowiedzieć w tym artykule.

Co kryje się pod terminem alergia? Obecnie definiuje się to pojęcie jako „nadmierną, swoistą odpowiedź immunologiczną na czynniki zewnętrzne, która prowadzi do wystąpienia objawów chorobowych”. Czynniki które wywołują uczulenie nazywamy antygenami a reakcja na nie wystąpić z powodu wniknięcia ich do naszego organizmu wraz z pokarmem (np. orzeszki ziemne), wziewnie – czyli wraz z wdychanym powietrzem (np. pyłki roślin, kurz), poprzez kontakt ze skórą (uczulenie na perfumy lub nikiel), przyjęcie leków czy użądlenie owada.

Alergia może pojawić się u każdego, bez względu na wiek. Przy czym da się zauważyć zależność, że u małych dzieci dominują alergie pokarmowe oraz kontaktowe, w późniejszym wieku natomiast prym wiodą alergeny wziewne, które są odpowiedzialne za wystąpienie objawów alergicznego nieżytu nosa oraz astmy. Według wielu autorów z roku na rok wzrasta ilość osób dotkniętych przez choroby alergiczne. Za główną przyczynę tego zjawiska najczęściej uważa się nadmierną higienizację życia oraz zanieczyszczenie środowiska. Jest też wiele innych czynników, które mogą wpływać na rozwój alergii. Czynniki takie to m.in.

predyspozycje genetyczne,
palenie papierosów (czynne i bierne),
stężenie i rodzaj alergenów występujących w środowisku,
dieta (w tym dodatki stosowane w żywności),
a także przebyte infekcje.

Ocenia się, że alergiczny nieżyt nosa i spojówek, astma, pokrzywka i atopowe zapalenie skóry, to obecnie jedne z najczęstszych chorób przewlekłych na świecie. W związku z tym coraz bardziej zdajemy sobie sprawę jak istotna w aspekcie alergii jest edukacja społeczeństwa, nie tylko osób narażonych na występowanie konkretnych reakcji uczuleniowych, ale także kucharzy czy hotelarzy. Bardzo pozytywną zmianą jest chociażby podawanie informacji o potencjalnych alergenach znajdujących się w potrawach, co może ustrzec wiele osób przed anafilaksją związaną z przypadkowym spożyciem alergenu ukrytego w posiłku. W przypadku alergii związanych z układem oddechowym, najczęściej zaleca się przede wszystkim eliminację alergenu z otoczenia alergika. Nie jest to jednak łatwe zadanie. Można np. starać się unikać przebywania na zewnątrz w okresach pylenia wybranych roślin czy dbać o jak największą czystość mieszkania w przypadku uczulenia na roztocza. Równocześnie nie jesteśmy w stanie wyeliminować tych czynników całkowicie. Dlatego tak istotne jest też pozostawanie pod kontrolą lekarza alergologa. Najistotniejsze jednak wydaje się być podejście, ze lepiej zapobiegać niż leczyć. W tym kontekście przede wszystkim zaznacza się istotny wpływ odżywiania kobiet w ciąży i matek karmiących w rodzinach obciążonych atopią i alergiami pokarmowymi, a także ich edukacja w zakresie prawidłowej pielęgnacji i żywienia niemowląt. Na pomoc mogą przyjść także probiotyki, które mogą stanowić skuteczną opcję terapeutyczną i profilaktyczną u pacjentów alergicznych. Autorzy prac dotyczących probiotyków zaznaczają też, że ich skuteczność jest wyższa w zapobieganiu alergii niż łagodzeniu już istniejących objawów. Warto tu wspomnieć, że probiotyki wykazują wpływ nie tylko w wypadku alergii na tle pokarmowym ale także tych związanych z układem oddechowym. Także umiarkowany i kontrolowany wysiłek fizyczny jest korzystny dla osób dotkniętych chorobami alergicznymi. Równocześnie należy pamiętać, że ciężki wysiłek fizyczny może mieć przeciwny skutek i nasilać objawy takie jak skurcz oskrzeli, nieżyt nosa czy anafilaksja.

Podsumowując, na całym świecie populacja osób które dotknęły dolegliwości o podłożu alergicznym wciąż wzrasta. Równocześnie przyczyny, a tym potencjalne sposoby zapobiegania powstawaniu alergii nie są poznane w dostatecznym stopniu. Nieustannie w wielu ośrodkach na świecie prowadzone są badania mające pomóc w rozwiązaniu tego problemu. Tymczasem pozostaje nam dbanie o zdrowy styl życia i środowisko.

Jeżeli szukasz informacji dotyczących zdrowia i zdrowego stylu życia, wejdź na stronę www.whlf.eu i skorzystaj z darmowej wiedzy Ekspertów. Koniecznie zajrzyj też na kanał YouTube Fundacji World Healthy Living, na którym znajdziesz wiele webinarów o tematyce prozdrowotnej.

Źródła:

Cichy W., Gałęcka M., Szachta P. (2010). Probiotyki jako alternatywne rozwiązanie i wsparcie terapii tradycyjnych. Zakażenia, 6, 2-8.
Dadas-Stasiak E., Kalicki B., Jung, A. (2010). Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 6(2), 92-99.
Kowalski M.L., Majkowska-Wojciechowska B., Grzegorczyk J. (1996) Stężenie alergenu roztoczy kurzu domowego Der p I w mieszkaniach łódzkich. Alerg. Astma Immun.; 1: 41-46.
Pawankar R., Canonica G. W., Holgate S. T., Lockey R. F. (2011). Biała Księga Alergii Światowej Organizacji Alergii 2011-2012 Streszczenie wykonawcze. World Allergy Organization.
Piotrowska-JastrzĊbska J. D. (2002). Zapobieganie alergii pokarmowej i innym chorobom atopowym u dzieci. Nowa Pediatr, 29, 105-109.
Szachta P., Adamska A., Gałęcka M., Cichy W., Roszak D. (2011). Rola probiotyków w chorobach alergicznych. Pediatria Współczesna Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka, 13(3), 180-182.
Ukleja-Sokołowska N., Bartuzi, Z. (2015). Alergia pokarmowa--sytuacja społeczna i prawna. Alergia Astma Immunologia, 20(2).