- 13
- Maj
Składniki odżywcze kluczowe dla kształtowania odporności.
Autor: dr n. biol. Karolina Trzeciak
Układ odpornościowy jest pierwszą linią obrony organizmu przed mikroorganizmami chorobotwórczymi i innymi patogenami. Na jego prawidłowe funkcjonowanie wpływa wiele czynników. Jedynym z najważniejszych jest odpowiedni sposób żywienia. Składniki odżywcze, które mają szczególny wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego to niektóre witaminy, minerały oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT).
Wit. A - Jej źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego, gdzie występuje ona w formie retinolu i jego pochodnych. W szczególności bogate są w nią podroby, niektóre ryby i jaja. W produktach roślinnych witamina ta występuje w postaci karotenoidów (prowitamina A), wśród których najwyższą aktywność ma β–karoten. Znajdziemy go w marchwi, koperku, dyni, natomiast z owoców w brzoskwini, moreli i mango.
Wit. D - Nazwą tą określa się dwa związki: cholekalcyferol (wit. D3) – którego źródłem pokarmowym są ryby i porosty oraz ergokalcyferol (wit. D2) - którą znajdziemy w roślinach i grzybach, jednak ta forma jest mniej efektywna dla człowieka.
Wit. E - Zawarta jest przede wszystkim w olejach roślinnych. Jako dobre źródło związków o aktywności wit. E można wskazać oleje tłoczone na zimno, nierafinowane, ponieważ podczas procesu rafinacji może dochodzić do usunięcia m. in. tokoferoli.
Na układ odpornościowy wpływa też odpowiednia podaż składników mineralnych w diecie. Wśród tych, które mają największy wpływ na układ immunologiczny wymienia się selen, cynk, żelazo oraz jod.
Selen – Głównym źródłem tego pierwiastka w diecie są produkty zbożowe.
Cynk – Znajdziemy go w produktach pochodzenia zwierzęcego takich jak mięso, ryby, jaja, natomiast z produktów roślinnych w orzechach, roślinach strączkowych i zbożach.
Żelazo – W żywności żelazo występuje w formie hemowej (mięso) i niehemowej (rośliny). Przyswajalność żelaza hemowego jest stała, natomiast niehemowego zależy od dodatkowych czynników. Przykładowo pozytywny wpływ na przyswajalność żelaza niehemowego ma obecność wit. C lub mięsa w posiłku. Dobrym źródłem roślinnym żelaza są kasza i mąka gryczana, orzechy, buraki, brokuł czy szpinak.
Źródła:
- Azrielant S., Shoenfeld Y. (2017). Vitamin D and the immune system. Isr Med Assoc J, 19(8),510-511.
- Carr A. C., Maggini S. (2017). Vitamin C and immune function. Nutrients, 9(11), 1211.
- Chlebna-Sokół D, Karalus J, Łupińska A. Znaczenie witamin w profilaktyce infekcji jesienno-zimowych. Prz Pediatr 2012, 42(1): 15-20.
- Ciborowska H, Rudnicka A (red). Podstawy żywienia człowieka z elementami biochemii. [w:]Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL, Warszawa 2014: 13-218.
- Dąbrowska-Leonik N., Bernatowska E. (2016). Witamina D a odporność u dzieci. Pediatria Polska, 91(3), 251-256.
- De Guzman R. D. B. A., Diaz C. L. P., Forteza F. L., Mendoza l. S., Serrano K. J. C. (2019). Development of an immunity booster. Apcore journal of proceedings.
- Grabowska I. (2019) Jod w diecie – jak uniknąć niedoboru? Artykuł na Blogu NarodowegoCentrum Edukacji Żywieniowej (https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/jod--w-diecie-----jak-uniknac-niedoboru-)
- Jędrzejczak R. (2004). Żelazo i mangan w żywności. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny,55, 13-20.
- Kościej A., Skotnicka-Graca U., Ozga I. (2017). Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci. Probl Hig Epidemiol, 98(2), 110-117.
- Kulik, K., Waszkiewicz-Robak, B., & Biller, E. (2019). Deklarowana a oznaczona analitycznie zawartość składników odżywczych w różnych rodzajach orzechów. Postępy Techniki Przetwórstwa
- Kurosad A., Nicpoń J., Kubiak K., Jankowski M., Kungl K. (2005). Występowanie, obieg i obszary niedoboru jodu oraz główne jego źródła w żywieniu człowieka i zwierząt. Adv. Clin. Exp.Med, 14(5), 1019-1025.
- Maares M., Haase H. (2016). Zinc and immunity: An essential interrelation. Archives of biochemistry and biophysics, 611, 58-65.
- Majewski J., Orylski M., Całkosiński A., Majewski M. (2018). Acerola–tropikalny owoc z ogromną dawką witaminy C. Med Rodz 2018; 21(2A): 32-35
- Marzec Z. (2002). Produkty zbożowe jako źródło selenu w krajowych racjach pokarmowych.Rocz. PzH, 53(4), 377-383.
- Napiórkowska L., Franek E. (2009). Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej. Choroby Serca i Naczyń, 6(4), 203-210.
- Obiedzinska A., Waszkiewicz-Robak B. (2012). Oleje tłoczone na zimno jako żywność funkcjonalna.Żywność Nauka Technologia Jakość, 19(1).
- Spożywczego.
- Szcześniak M., Grimling B., Meler J. (2014). Cynk–pierwiastek zdrowia. Stosunki zawodowe między farmaceutą (aptekarzem) a lekarzem, 70(7), 363-366.
- Szymańska R., Nowicka B., Kruk J. (2009). Witamina E: metabolizm i funkcje. Kosmos, 58(1-2(282-283)).
- Trzeciak K, Kardasz P. (2021) Odporność w Twoich rękach. Praktyczny przewodnik do wsparcia Twojej odporności. World Healthy Living Foundation
- USDA Agricultural Research Service. An official website of the United States government,U.S. DEPARTMENT OF AGRICULTURE, (https://fdc.nal.usda.gov/ - 18/06/2020)
- Verbon E. H., Trapet P. L., Stringlis I. A., Kruijs S., Bakker P. A., Pieterse C. M. (2017). Iron and immunity. Annual review of phytopathology, 55.
- Artykuł opublikowany w czasopiśmie HARMONIA lipiec/sierpień 2020